Czym jest WIBOR?

W ostatnim czasie dość popularnym tematem rozważań wśród ekonomistów oraz prawników stał się wskaźnik WIBOR. Wzrost inflacji w Polsce odcisnął silne piętno na osobach, które zawarły umowy kredytów złotówkowych ze zmiennym oprocentowaniem. Wysokość takiego oprocentowania bowiem ustalana jest w oparciu o stałą marżę oraz zmienny wskaźnik WIBOR. Wraz z jego wzrostem, znacznemu podwyższeniu uległy również raty kredytu. W związku z tym powstaje pytanie czym w zasadzie jest WIBOR i czy jest on uczciwym wskaźnikiem, na którym opiera się oprocentowanie większości kredytów hipotecznych w Polsce? Niniejszy artykuł (będący pierwszym z trzech o tematyce WIBOR – u) spróbuje odpowiedzieć na te pytania.

Współczynnik WIBOR jest ustalany przez spółkę GPW Benchmark S.A. (do 2017 r.było to Stowarzyszenie Rynków Finansowych ACI Polska) wraz z ok. 10 największymi zaproszonymi przez siebie bankami w Polsce w procesie fixingu. W procesie tym WIBOR określany jest na podstawie stawki oprocentowania, po jakich są gotowe przyjąć są u siebie w depozyt banki od innych banków uczestniczących w procesie (a więc mówią inaczej 10 największych banków deklaruje na jaki procent są gotowe pożyczyć środki od innego banku). Spośród przekazanych wartości wyciąga się te skrajne a następnie wyciąga średnią arytmetyczną, która stanowi wysokość wskaźnika WIBOR.

Powyższa charakterystyka powoduje, że już na samym początku powstają wątpliwości co do „uczciwości” zastosowania wskaźnika WIBOR. Po pierwsze WBIOR jest ustalany wyłącznie na podstawie deklaracji banków, nie rzeczywistych transakcji, bowiem banki co do zasady nie pożyczają sobie środków. Po drugie zaś WIBOR nie jest ustalany przez podmiot państwowy, lecz największe banki pod przewodnictwem GPW Benchmark S.A. A więc w zasadzie istnieje pewna dowolność określania WIBOR – u przez banki, który nie odpowiada temu co występuje na rynku. To zaś może prowadzić do celowego i arbitralnego podwyższenia stawek przez banki.

Mimo że uczciwość procesu ustalenia WIBOR – u jest dość wątpliwa, w przypadku potencjalnego procesu sądowego, może to być jednak argument nie wystarczający, aby kredytobiorca wygrał sprawę (choć warto podnosić ten argument dla zwiększenia swoich szans w procesie). Należy się przede wszystkim skupić na warunkach umowy kredytu odnośnie WIBOR – u, a w szczególności na tzw. klauzulach informacyjnych w tym zakresie, o czym w następnym artykule.