Kiedy jest możliwe?
Wyrok zaoczny może zostać wydany w kilku przypadkach. Po pierwsze gdy w wyznaczonym terminie pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew. Po drugie jeżeli mimo niezłożenia odpowiedzi na pozew skierowano sprawę do rozpoznania na rozprawie, a pozwany nie stawił się na tę rozprawę, albo mimo stawienia się nie bierze w niej udziału. Po trzecie w razie nienadejścia dowodu doręczenia na dzień rozprawy sąd może w ciągu następnych dwóch tygodni wydać na posiedzeniu niejawnym wyrok zaoczny, jeżeli w tym czasie otrzyma dowód doręczenia. W takich przypadkach Sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda i wydaje orzeczenie zgodne z jego żądaniem, które jest natychmiast wykonalne. Oznacza to, że powód nie musi oczekiwać na uprawomocnienie się wyroku, lecz może złożyć wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na wyrok zaoczny i egzekwować roszczenie na drodze postępowania egzekucyjnego. Czy jednak pozwany może uchronić się przed natychmiastową egzekucją przez powoda?
Otóż odpowiedź na powyżej zadane pytanie brzmi twierdząco, choć w tym miejscu zaznaczyć należy, że wierzyciele w praktyce dość rzadko kierują wnioski o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przed prawomocnym zakończeniem się postępowania sądowego. Pozwanemu bowiem przysługuje sprzeciw od wyroku zaocznego, który może zostać złożony w ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu wyroku. Choć sprzeciw sam w sobie nie wstrzymuje rygoru natychmiastowej wykonalności (a zatem mimo dalszego toku postępowania będzie istniało wykonalne na drodze postępowania egzekucyjnego orzeczenie) to jednak pozwany ma prawo złożenia w nim wniosku o jego zawieszenia bądź uchylenie.
Sąd może uchylić rygor natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi zaocznemu, jeżeli pozwany wykaże, że odpis pozwu doręczono w trybie podwójnej awizacji na inny adres aniżeli aktualne w dacie doręczenia miejsce zamieszkania pozwanego. A zatem chodzi tu o takie sytuacje, w których to powód wskaże błędny adres zamieszkania pozwanego, zaś sąd nie podejmie próby doręczenia pozwu za pośrednictwem komornika sądowego uznając, że adres pozwanego nie budzi wątpliwości, przez co powstały przesłanki do wydania wyroku zaocznego.
Natomiast zawiesić rygor natychmiastowej wykonalności sąd może w sytuacji, w której wyrok ten został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania albo jeżeli pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo było niezawinione, a przedstawione w sprzeciwie okoliczności wywołują wątpliwości co do zasadności wyroku zaocznego. Zawieszając wykonalność wyroku, sąd może zarządzić środki zabezpieczenia w myśl oddziału poprzedzającego.
Pierwsza przesłanka do zawieszenia rygoru natychmiastowej wykonalności wystąpi wtedy, gdy m. in. sąd błędnie ocenił, że pozwany mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie lub gdy sąd wydał wyrok, mimo że w sprawie zachodził brak bezwzględnej przesłanki procesowej i pozew należało odrzucić, a nie rozstrzygać co do istoty sprawy. Druga zaś wystąpi gdy pozwany uprawdopodobni swoje twierdzenia faktyczne mające wskazywać na brak jego winy w niestawiennictwie oraz przedstawi okoliczności, że rozstrzygnięcie w wyroku zaocznym jest merytorycznie wadliwe.
Autorem publikacji jest mecenas Robert Kucharski, który zajmuję się profesjonalną pomocą prawną w tego typu sprawach.