Instytucja datio in solutum
Kodeks cywilny statuuje zasadę, że obowiązkiem dłużnika jest wykonanie zobowiązania zgodnie z jego treścią. Jednakże od tej zasady jest kilka wyjątków, a jednym z nich świadczenie w miejsce wykonania (łac. datio in solutum). Oznacza to, że zobowiązanie zostaje uznane za spełnione w sytuacji, gdy dłużnik spełni inne świadczenia zamiast pierwotnie określonego przez strony w umowie za zgodą wierzyciela. Jakie są przesłanki skorzystania z tej instytucji?
Dla ważności skorzystania z datio in solutum konieczne jest zgodne złożenie oświadczenia woli przez wierzyciela i dłużnika co do zmiany pierwotnego oraz co do świadczenia zamiennego. W istocie bowiem świadczenie w miejsce wykonania jest umową konsensualną pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, na mocy której dłużnik zwalnia się z pierwotnego świadczenia za pomocą innego.
Dla zawarcia takiej umowy nie jest co do zasady konieczna forma szczególna, chyba że umowa pierwotna zawarta była w szczególnej formie (np. w formie aktu notarialnego). W praktyce bardzo często taka umowa zawierana jest przez strony w sposób dorozumiany co niesie za sobą duże ryzyko dowodowe. Co ważne wartość świadczenia zastępczego winna odpowiadać wartości świadczenia pierwotnego. Gdyby bowiem zastępcze świadczenie nie odpowiadało wartości świadczeniu pierwotnemu, wtedy to doszłoby wyłącznie do spełnienia świadczenia w części.
Datio in solutum jest instytucją przydatną w obrocie gospodarczym, szczególnie dla przedsiębiorstw np. kiedy są niewypłacalne. Takie przedsiębiorstwo może np. spełnić zobowiązanie wynikające z pożyczki za pomocą świadczenia wykonywanego w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Co więcej taka umowa może być atrakcyjna z punktu widzenia podatkowego, bowiem nie generuje ona obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, jako że nie mieści się w katalogu ustawowym.
Autorem publikacji jest mecenas Robert Kucharski, który zajmuję się profesjonalną pomocą prawną w tego typu sprawach.