Organ egzekucyjny a wierzyciel w egzekucji w administracji

Podstawowe informacje

Postępowanie egzekucyjne w administracji różni się od egzekucji sądowej. To drugie postępowanie bowiem prowadzone jest przez komornika sądowego na podstawie tytułu wykonawczego uzyskanego przez wierzyciela co do zasady w postępowaniu sądowym (np. wyrok lub nakaz zapłaty). W egzekucji administracji sytuacja ta wygląda odmiennie. Zdarzają się bowiem nawet sytuacje, w których to wierzyciel i organ egzekucyjny to te same podmioty. A zatem jakie funkcje spełnia wierzyciel oraz organ egzekucyjny w egzekucji w administracji?

Organ egzekucyjny

Organ egzekucyjny jest kluczowym podmiotem postępowania egzekucyjnego w administracji. Jego głównym zadaniem jest prowadzenie postępowania egzekucyjnego, a w szczególności stosowanie środków egzekucyjnych. Jako że ustawodawca dokonał podziału podlegających egzekucji administracyjnej obowiązków na te o charakterze pieniężnym i niepieniężnym, inne kompetencje posiadają organy do prowadzenia postępowań egzekucyjnych, których przedmiotem są należności pieniężne, a inne w przypadku egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym.

Co istotne, nie wszystkie organy właściwe do egzekucji danego obowiązku, będą mogły zastosować wszystkie środki egzekucyjne. Dla przykładu Naczelnik urzędu skarbowego jest organem, który może stosować wszystkie środki egzekucyjne przewidziane w ustawie. W tej sytuacji w przypadku egzekucji z nieruchomości  tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne to właśnie Naczelnik urzędu skarbowego będzie stosował ten środek, a nie zaś Dyrektor oddziału ZUS.

Organami egzekucyjnymi obowiązków o charakterze pieniężnym są:

1. Naczelnik urzędu skarbowego.
2. Właściwy organ gminy o statusie miasta oraz gminy wchodzącej w skłąd powiatu warszawskiego (a więc burmistrz lub prezydent miasta).
3. Dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
4. Dyrektor oddziału regionalnego Agencji Mienia Wojskowego.
5. Inne organy egzekucyjne ustanowione na mocy odrębnych ustaw (np. marszałek województwa w zakresie opłaty z tytułu niewykonania obowiązku zdjęcia i wykorzystania próchnicznej warstwy gleby).

Organami egzekucyjnymi obowiązków o charakterze niepieniężnym są:

1. Wojewoda.
2. Właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych, zadań zleconych i zadań z zakresu administracji rządowej oraz obowiązków wynikających z decyzji i postanowień z zakresu administracji publicznej wydawanych przez samorządowe jednostki organizacyjne.
3. Kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w imieniu własnym lub wojewody decyzji i postanowień.
4. Kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swojej właściwości decyzji i postanowień.
5. W przypadkach określonych szczególnymi przepisami mogą również działać jako organ egzekucyjny każdy organ Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu lub Straży Granicznej, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, organ Państwowej Inspekcji Pracy wydający decyzję w pierwszej instancji, organ straży pożarnej kierujący akcją ratowniczą, a także inne organy powołane do ochrony spokoju, bezpieczeństwa, porządku, zdrowia publicznego lub mienia społecznego.

Wierzyciel

Organ egzekucyjny prowadzi postępowanie egzekucyjne i stosuje środki egzekucyjne, wierzyciel zaś jest podmiotem uprawnionym do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia. Wierzyciel zatem kieruje do organu egzekucyjnego wniosek o wszczęcie egzekucji administracyjnej, uprzednio wystawiając tytuł wykonawczy.

Co więcej wierzyciel posiada uprawnienia oraz obowiązki w toku postępowania egzekucyjnego. Na jego wniosek bowiem postępowanie może ulec zawieszeniu bądź umorzeniu. Bierze on udział również w rozpatrzeniu zarzutów.

Ponadto może wystąpić sytuacja kiedy wierzyciel będzie pełnił jednocześnie rolę organu egzekucyjne. Gdy wierzyciel będzie występował w podwójnej roli, wtedy też nie będą mu przysługiwały uprawnienia przysługujące wierzycielowi jako stronie. Co więcej w takiej sytuacji egzekucja będzie w istocie wszczynana z urzędu.